Aktualności
W dniu 10 listopada obchodzimy Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju. Święto to zostało ustanowione na Konferencji Generalnej ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury w 2001 roku (Uchwała 31 C/20).
Celem obchodów jest:
- wzmocnieniu świadomości społecznej na temat znaczenia nauki dla pokojowego, zrównoważonego rozwoju społeczeństw;
- promocji solidarności międzynarodowej w dzieleniu się zdobyczami nauki;
- przypomnieniu zobowiązania do wykorzystywania nauki dla dobra społeczeństw, w skali zarówno krajowej, jak i międzynarodowej;
- zwróceniu uwagi na wyzwania, przed którymi stoi współcześnie nauka i zwiększeniu wsparcia dla wysiłków i przedsięwzięć naukowych.
Proklamowanie obchodów Dnia przez UNESCO w 2001 r. podkreśla zaangażowanie Organizacji w promocję nauki i jej miejsca w życiu współczesnego człowieka. Proklamacja Dnia przyczyniła się do powstania dziesiątków projektów, inicjatyw i funduszy, służących rozwojowi nauki na świecie. Ułatwiła także rozwój współpracy między naukowcami z odległych krańców świata, w tym z regionów targanych konfliktami zbrojnymi.
Ściślej łącząc naukę ze społeczeństwem, Światowy Dzień Nauki na rzecz Pokoju i Rozwoju ma na celu zapewnienie informowania obywateli o postępach w nauce. Podkreśla również rolę, jaką naukowcy odgrywają w poszerzaniu naszego zrozumienia niezwykłej, kruchej planety, którą nazywamy domem, oraz w czynieniu naszych społeczeństw bardziej zrównoważonymi.
Tegoroczne święto jest promowane hasłem „Basic Sciences for Sustainable Development”. Podkreśla ono znaczenie nauki podstawowej dla rozwoju, pokoju i dla pełnego wykorzystania potencjału ludzkiego. Nauki podstawowe (nauki czyste) to obszar badań naukowych prowadzonych dla zrozumienia podstaw wszystkich nauk, bez nastawienia na praktyczne rozwiązanie określonego problemu. W historii rozwoju nauk podstawowych istnieją liczne przykłady przełomowych odkryć (np. w fizyce lub chemii), które zostały dokonane bez dużych nakładów finansowych, jednak współcześnie prowadzenie badań podstawowych jest zwykle bardzo kosztowne, a nie gwarantuje szybkiego zwrotu nakładów. Z tego powodu są one prowadzone najbardziej intensywnie w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo, skłonnych do finansowania programów długofalowych.
„Zastosowania nauk podstawowych mają kluczowe znaczenie dla postępu w medycynie, przemyśle, rolnictwie, zasobach wodnych, planowaniu energetycznym, środowisku, komunikacji i kulturze” – potwierdziło Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 2 grudnia 2021 r., popierając propozycję ustanowienia Roku Międzynarodowego Nauk Podstawowych dla Zrównoważonego Rozwoju. Światowy Dzień Nauki przyczynia się do obchodów Roku 2022, obchodząc ten temat.
„Potrzebujemy więcej nauk podstawowych, aby osiągnąć Agendę 2030 i jej 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju”, zauważyło Zgromadzenie Ogólne ONZ w grudniu 2021 r. To prawda, że udział krajowych wydatków na badania przeznaczane na nauki podstawowe jest bardzo zróżnicowany w zależności od kraju. . Według danych z Raportu Naukowego UNESCO 2021 dla 86 krajów niektórzy przeznaczają na nauki podstawowe mniej niż 10% swoich wydatków na badania, a inni ponad 30%.
Posiadanie umiejętności w zakresie nauk podstawowych leży w interesie zarówno krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się, biorąc pod uwagę potencjał zastosowań wspierających zrównoważony rozwój i podnoszenie standardów życia. Na przykład coraz więcej ludzi na całym świecie cierpi na cukrzycę. Dzięki badaniom laboratoryjnym nad sposobami manipulacji genami w celu wytworzenia określonych cząsteczek białkowych naukowcy są w stanie zaprojektować genetycznie pospolitą bakterię Escherichia coli do produkcji syntetycznej ludzkiej insuliny.
Zalecenie w sprawie nauki i naukowców (Recommendation on Science and Scientific Researchers)
Strona Światowego Dnia Nauki dla Pokoju i Rozwoju w portalu UNESCO
W tym dniu w 1945 roku Armia Czerwona wkroczyła do niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz, wyzwalając pozostałych w obozie więźniów. Do obozu deportowano ponad 1,3 miliona osób, wyzwolenia doczekało około 7 tysięcy. W KL Auschwitz życie straciło ponad 1,1 miliona ludzi.
Znamienne jest, że kilka dni temu, 20 stycznia, wybrzmiała 80 rocznica niesławnej Konferencji w Wannsee. To wówczas zaakceptowano procedury związane z „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej”. I choć rocznice te dzieli tylko siedem dni, to przyjęte wówczas rozwiązania obowiązywały i były stosowane przez trzy lata!!!
Czy warto jeszcze wracać pamięcią do tamtych wydarzeń, czy jest potrzeba ponownego rozliczania ludzi, czasów, wydarzeń?
Żyjemy w czasach wolności słowa, gwarancji nietykalności, w czasach pokoju i dobrobytu. Zdawałoby się, że odpowiedź na powyższe pytanie może być tylko jedna: NIE, NIE WARTO. TO JUŻ HISTORIA.
A jednak…
Pierwszą formą przemocy jest słowo. Wyśmiewanie, pomawianie, hejtowanie, mowa nienawiści. W porę niepowstrzymane słowo przeradza się w działanie. Popychanie, poszturchiwanie, poniżanie. Bicie, znęcanie się, ZABIJANIE.
Lata wojny obnażyły najgorszą stronę człowieka, niespotykane i niepohamowane okrucieństwo, brutalność, sadyzm, mściwość, ODCZŁOWIECZENIE.
A zaczęło się od słowa.
Każdy z nas nosi w sobie dobro i zło. My decydujemy, co w naszym działaniu przeważy. Historia pokazuje nam zdarzenia z przeszłości, ale jednocześnie zmusza do wyciągania wniosków, do rewidowania naszego postępowania. NALEŻY PAMIĘTAĆ, aby móc we właściwej chwili powiedzieć STOP.
Możliwość komunikacji, wypowiadania się, prezentowania swojego stanowiska jest wyjątkowo ważna dla człowieka, obywatela, pracownika czy studenta. Często jednak korzystając z tego przywileju zapominamy o formie przekazu, o znaczeniu słów, o powszechności języka i kolokwializmach przez nas używanych. Ma na to wpływ otaczająca nas rzeczywistość, wszechobecność wulgaryzmów, brak kultury wypowiedzi, akceptacja takiego stanu rzeczy. Środki masowego przekazu bardzo często prezentują treści ociekające jadem, pełne nienawiści, a czynią to właśnie poprzez słowa.
Uczelnia jest miejscem, w którym ma dominować powszechny szacunek, wrażliwość na drugiego człowieka, poszanowanie godności, niedyskryminacja. Najłatwiej te wartości można realizować poprzez odpowiedną postawę, ale także poprzez używanie odpowiedniego słownictwa.
W ostatnich latach w naszej przestrzeni mamy do czynienia z potrzebą akcentowania równości, równouprawnienia, niedyskryminacji, która odnosi się również do języka. Wielu z nas zastanawia się, czym jest język równościowy i do jakich sfer naszego życia się on odnosi.
Język równościowy ma na celu „podkreślenie obecności w społeczeństwie osób i grup dotychczas niezauważanych czy marginalizowanych, a także włączanie perspektywy tych osób/grup. Tworzone w ten sposób normy językowe są bardziej sprawiedliwe i odzwierciedlają różnorodność w obrębie danej grupy, powodują także, że grupa mniejszościowa (czy jak mniejszościowa traktowana) przestaje być »niewidzialna«. Stosowanie języka równościowego często wiąże się z używaniem słów, które do tej pory nie funkcjonowały w formalnych strukturach języka polskiego, a także z podawaniem w wątpliwość i negowaniem słów w języku przyjętych, biorąc pod uwagę perspektywę antydyskryminacyjną. Dlatego w wielu nazwach stanowisk czy zawodów proponuje się formy żeńskie tam, gdzie ich nie używano, w efekcie czego stopniowo wchodzą one również do słowników języka polskiego”.” (Źródło: https://slownik.rownosc.info/, oprac. Małgorzata Jonczy-Adamska, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej)
Używać czy nie używać języka równościowego? Pytanie bardzo proste i odpowiedź na nie powinna być twierdząca. Tak, należy używać języka równościowego. Jednakże przyzwyczajenie do używania „starych” sformułowań, męskich nazw, jest „drugą naturą człowieka”. W komunikacji należy przede wszystkim pamiętać o wzajemnym szacunku. Czy będziemy ściśle trzymać się reguł równościowych czy zwyczajnie kultury wypowiedzi, nasza wypowiedź nie zostanie uznana za negatywną i dyskryminacyjną.